"Na halach odkrywam zabawną rzecz - improwizowane uliczne restauracyjki. Kobiety w saganach doskonale opatrzonych gałganami i papierem w rodzaj dogrzewaczy sprzedają pyzy (kluskiz surowych kartofli), fasolę z sosem, zupy, a na deser przecierany kompot rabarbarowy. Zjadłam pół porcji pyzów, z którymi przepadam, i wypiłam szklankę kompotu. Kosztowało 15 zł. Pyzy były świetne, okraszone, gorące. To będzie moja stołówka." Prawie 70 lat temu, w maju 1945 roku, zanotowała w "Dziennikach" Maria Dąbrowska.
Przykład przystosowania Polaków do każdej sytuacji, umiejętność zrobienia czegoś z niczego i wskrzeszania życia na popiołach.
Ale też krawędź "czarnej dziury" która w ciągu kilku dziesiątków lat wyssała pamięć tradycji kulinarnej naszych przodków.
.jpg)
II wojna światowa i jej konsekwencje, jak żaden inny okres w historii Polski, przerwały rozwóji w znaczniej mierze zniweczyły dorobek sztuki kulinarnej na ziemiach polskich. Ogromne zniszczenia, brak produktów, bieda, masowe przesiedlenia - to jedno. Ale celowe rugowanie wszelkich przejawów kultywowania szlacheckiej czy mieszczańskiej tradycji związanej ze stołem przez władze Polski Ludowej, chyba docelowo skuteczniej cofnęły nas w rozwoju sztuki garnka
i patelni. Na dziesięciolecia utknęliśmy przy pomidorowej i przysłowiowym schabowym z kapustą. Pyszne są. I okraszone wieloma anegdotami - przyjdzie na nie tutaj czas. Ale wiele narodów w tym czasie odkrywało nowe obszary dla swoich kuchni narodowych, odkurzało stare przepisy, modyfikowało i unowocześniało. U nas ten czas sięgania wstecz i przystosowywania tego co stare do naszych smaków nastał chyba dopiero w ostatnim dwudziestoleciu. A może jeszcze później - najpierw musieliśmy się zachłysnąć kuchnią włoską, grecką, arabską, chińską... A raczej pseudowłoską, pseudogrecką, pseudo....
A może gdyby sumienniej kultywowano stare tradycje bylibyśmy w innym miejscu?
.jpg)
Na balu sylwestrowym 1938 roku wydanym w nieistniejącym jużw Warszawie Pałacu Kronenberga, atrakcją wieczoru był piękny, czyściutki, żywy prosiak. Dostarczył go Jan Meysztowicz, urzędnik Ministerstwa Spraw Zagranicznych kierowanego przez Józefa Becka. Zwyczaj związany z prosięciem pochodził z wsi kresowych i miał zapewnić w nadchodzącym roku pomyślność i dostatek. Warunkiem uzyskania tych profitów było obcięcie kilku włosków ze szczeciny zwierzęcia
i zachowania ich do następnego Sylwestra (coś jak wigilijny zwyczaj z łuskami karpia). Aby tak się stało ostrzyżony prosiak musiał dożyć swoich dni w spokoju, nie mógł zostać zabity przed osiągnięciem mocno dorosłego wieku. Nie dopilnowano jednak zwrotu do właścicieli prosiaka biorącego udział w Balu Sylwestrowym 1938 roku. Został zjedzony w klubie MSZ z chrzanem, kaparami i kaszą gryczaną. Zniweczyło to szczęśliwy wpływ jego owłosienia na losy uczestników balu w nadchodzącym 1939 roku.
Morał ciśnie się jeden: tradycje warto zachowywać i sumiennie się ich trzymać. Pomijając fatalny wpływ prosiaka na zdarzenia w 1939 roku - stanowią one nasze dziedzictwo i są podwalinami tożsamości. Te kulinarne również - a dla mnie - przede wszystkim.
A czytała Pani może kiedyś cudowną książkę Wiesława Wiernickiego pt. To były knajpy! ? To niesamowita lektura skupiająca się na lokalach na terenie dzisiejszej Warszawy ale i o Krakowie jest krótkie wspomnienie. Wspomnienie które spowodowało u mnie szeroki uśmiech, bo zorientowałem się, że przepis na tradycyjne kanapeczki które podawano u moich dziadków na imprezach rodzinnych wywodził się z Hawełki z początków XX wieku.
OdpowiedzUsuńNie czytałam, ale pewnie nadrobię zaległość. O kanapkach w Pana rodzinie i ich pochodzeniu od Hawełki pisaliśmy przy okazji wpisu o handelkach śniadankowych - jeszcze na stronie Slow, może Pan pamięta. Wkrótce pewnie włożę tutaj ten wpis, lubię go. I lubię handelki śniadankowe :-).
Usuńno tak, faktycznie, już kiedyś o tym rozmawialiśmy :)
Usuń